सदरलाइन / लक्ष्मी तिमिलसेना,
नेपालगञ्ज : जंङगलमा चराचुरुङ्गी खोजेर जीविकोपार्जन गर्ने नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका–१२ बेलासपुरका चिडिमार समुदायले पछिल्लो समय शिक्षामा पुहुँच पुगेसंगै विस्तारै पेसा परिवर्तन गर्न थालेका छन् ।
सरकारले १ दशक अघि चराचुरुङ्गी मार्न प्रतिबन्ध लगाएपछि विस्तारै उनीहरुले आफ्नो पेशा परिवर्तन गर्न थालेका थिए । परापूर्व कालमा राणा शासकले चरा मार्न पठाउने गरेका युवाको जात चिडिमार राखिदिएको यहाँका स्थानीयको भनाइ छ । चरा मारेर जीविकोपार्जन गर्दै आएको यो समुदायमा अहिले धेरै परिवर्तन आइसकेको छ ।
नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाका गणक रामगोपाल चिडिमार कुनैबेला आफ्नो पढाई खर्च जुटाउन कै लागि औषधि पसलमा सहयोगिको काम गर्थे । सात कक्षामा अध्यन गरिरहेका बेला उनीले यो काम सुरु गरेर १२ को पढाई सकेपछि मात्रै यो काम छोडेको सम्झदै उनी भन्छन्–‘म परे चिडिमार समुदाएको सामान्य ज्यामीको छोरो । घरबाट पढाउने त आशै थिएन । औषधि पसलमा काम गरेरै यहाँसम्म पुगेको हुँ । त्यतिखेर घर घरमा बत्ति थिएन । रातको ९÷१० बजेसम्म औषधि पसलमा काम गरेर फर्किसकेपछि खाना खाएर घर अघाडिकोे चोकको सडक बत्तिको उज्यालोमा पढेर यहाँसम्म पुगेको हुँ ।’ व्यबस्थापनमा स्नातक तह पास गरेका उनी अहिले लोकसेवाको तयारी समेत गर्दैछन् ।
स्नातक तह दोस्रो बर्षमा अध्यन गरिरहेकी चिडिमार समुदायकै खुसी चिडिमारको भने स्थानीय सरकारले आफु जस्ता शिक्षित युवाहरुका लागि अवसरको सिर्जना गर्न नसकेको प्रति गुनासो छ । खुसी भन्छिन्–‘हामी अब शिक्षित छौँ । यो समुदायमा पहिले भन्दा केहि जनचेतना पनि आएको छ । तर चिडिमार समुदाय कै भोटले जितेका जनप्रतिनिधिले समेत हाम्रा समस्या बुझ्दैनन् । जतिसुकै शिक्षित र योग्य भए पनि अवसर नपाउन्जेल केहि गर्न नसकिने रहेछ ।’ खुसी अहिले चिडिमार समुदायकै बालबालिकाहरुलाई घरमा पढाउछिन् ।
समुदायकै रानी चिडिमारलाई चरा मार्ने पेशाबारे खासै जानकारी छैन । रानी अहिले घरमा गृहिणीको मात्रै काम गर्दिनन्, उनी व्यापार समेत गर्छिन् । उनले व्यापार गरेरै ६ वटा छोराछोरीलाई हुर्काईन, बढाईन र पढाईन । ‘श्रीमान वितेको १० वर्ष भयो । व्यापार गरेरै घर चलाउनेदेखि छोराछोरी पढाउनेसम्मको खर्च धानेकी छु ।’
२२ वर्षिय सरस्वती चिडिमारको पनि सरकारी जागिर खाने ईच्छा छ । २० बर्षको उमेरमा मागि विवाहा गरेकी सरस्वतीका श्रीमान पनि नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकामा जागिर गर्छन् । विहे हुँदा सरस्वतीले भर्खर १० कक्षा पास गरेकि थिईन् । अहिले उनि महेन्द्र बहुमुखि क्याम्पसमा स्नातक तह पहिलो बर्षमा अध्यन गर्छिन ।
पछिल्लो समय चिडिमार समुदायका मानिसहरुले व्यापार, व्यवसायदेखि मजदुरीका काम उनीहरुले गर्दै आएको १२ नं. वडाका वडासदस्य चन्दा चिडिमारले जानकारी दिईन । चिडिमार समुदायबाट चन्दा एकमात्र जनप्रतिनिधि (वडा सदस्य) हुन् । 
चन्दा भन्छिन्,‘पछिल्लो समय खेतीपाती, मजदुरी, रिक्सा चलाउने, गाडी, रिक्सा मर्मत गर्ने काम गर्छन् । पिछडिएको समुदाय भएकाले यहाँ शिक्षाको अझै अभाव छ ।’ यो समुदायको पहिचान र शिक्षाका लागि आफु लागि परेको वडासदस्य चन्दा बताउछिन् ।
उनले थपिन्, ‘विस्तारै चिडिमार समुदायका युवाले उच्च शिक्षा पनि अध्ययन गर्न थालेका छन् । पहिले छोरीहरुको सानैमा विवाह गरिदिने गरेका कारण चिडिमारका छोरीले धेरै पढ्न पाउदैनथे तर अहिले अवस्था फेरिएको छ । पछिल्लो समय छोरीहरु पनि उच्च शिक्षा अध्ययन गर्न थालेका छन् ।’
यहाँका बालबालिका केही समयदेखि मात्र नियमित विद्यालय जान थालेको वडा अध्यक्ष बुद्धिसागर सुवेदीले बताए । चिडिमार समुदायका लागि भनेर २५ लाख ३३ हजार लगानिमा विद्यालय समेत निर्माण गर्न थालेको उनले उल्लेख गरे । १ हजार २ सय जनङख्या रहेको सो समुदायमा करिब ३ सय परिवार रहेको अनुमान गरिएको छ भने उपमहानगपालीका अथवा वडाले यो समुदायको यकीन तथ्यांक संकलन गरेको छैन ।
शिक्षामा पहुंच बढेपछी पेशा परिवर्तन गर्दै चिडिमार समुदाय
२९ पुष २०७६, मंगलवार १३:३७
