असारको रिमझीम वर्षासँगै सुरु भएको डोल्पाको यात्रा केवल भूगोल परिवर्तनको विषय थिएन । त्यो त आत्मा खोजको एक यात्रा जस्तै थियो । प्रकृतिसँग, चुनौतीसँग, र आफैंसँगको गहिरो संवाद । जुन २३ देखि २९ सम्मको ती सात दिन जीवनका लागि अविस्मरणीय मोड बनिरहेका थिएँ, जहाँ प्रत्येक घण्टा एउटा पाठ थियो, र प्रत्येक पाइला आत्मनिरीक्षणको निम्ति अवसर ।
असार महिनाको अविरल वर्षा, पहाडको गर्जन, बढ्दो खोलाको गर्जन, हिलोले ढाकिएका अनिश्चित बाटाहरू र भेरी कोरिडोरका अनगिन्ती अवरोधहरूबीच जुन २३ देखि २९ सम्मको त्यो यात्रा केवल डोल्पासम्मको गन्तव्य थिएन, त्यो त आत्मबल, धैर्य र जीवनबोधसँगको अन्तरंग यात्रा थियो । डोल्पा एक भौगोलिकस्थल मात्र होइन, एउटा अनुभव हो । त्यहाँ पुग्न नक्सा मात्र पर्याप्त हुँदैन, मन र आत्मा पनि तयार हुनुपर्छ ।
डोल्पा एक भौगोलिकस्थल मात्र होइन, एउटा अनुभव हो । त्यहाँ पुग्न नक्सा मात्र पर्याप्त हुँदैन, मन र आत्मा पनि तयार हुनुपर्छ । सुर्खेतदेखि जाजरकोट, सल्यान, पश्चिम रुकुम हुँदै डोल्पासम्मको यात्रा त्यो पनि असार महिनाको मध्यभागमा भनेको आफैलाई समय, हिलो, पहिरो, खोलाको वहाव र अनिश्चिततासँग समर्पित गर्नु थियो । बाटामा गाडीका पाङ्ग्रा हिलोमा गाडिन्थे, पहिरोले बाटो बन्द हुन्थ्यो, एक घण्टाको दूरी पार गर्न सात घण्टा लाग्थ्यो । शारीरिक थकान मात्रै होइन, मानसिक धैर्यको पनि कडा परीक्षा चलिरहेको हुन्थ्यो । डोल्पाबाट सुर्खेत फर्किने क्रममा चार वटा गाडी फेर्नुप¥यो । कहिले बाटो भासिएको थियो, कहिले खोलाले बाटो बगाएको । कतै झोलुंगे पुल त कतै खोला पैदलै तर्नुपथ्र्यो ।
प्रकृतिको कठोरता एकातिर थियो, र मानवताको उज्यालो अर्कोतिर । राहदानी जस्तै कठिन बनेको बाटामा स्थानीयहरूबाट पाएको आत्मीयता, मुस्कान र सहायताको भावनाले मनलाई छोयो । कहिले चिया पिउन पाइँदैनथ्यो, कहिले दिनभर भोकै यात्रा गर्नु पथ्र्यो । तर ती मौन पहाडहरू, खोला किनारमा उभिएका सेता घरहरू र तिनका बासिन्दाहरूले यात्रालाई आत्मीयता र संवेदनशीलताको स्पर्श दिएँ । थकान, भोक, अप्ठ्यारोले गर्दा आँखाबाट आँसु झर्ने क्षणहरू पनि आए । तर ती आँसु कमजोरीका थिएनन् । ती अनुभूतिको परिणति थिए । कहिलेकाहीँ हामी गन्तव्यलाई मात्र लक्ष्य ठान्छौं, तर डोल्पाको असारे बाटोले सिकायो । यात्रा स्वयं एक गुरु हो । जसले हामीभित्रको धैर्य, साहस र संवेदनशीलता उजागर गर्छ । त्यस यात्राले जीवनको नयाँ परिभाषा दियो ।
सिकाइ भयो योजना जे भए पनि जीवन सधैं त्यहीअनुसार हुँदैन । बाटाहरू बदलिन्छन्, रोकावटहरू आउँछन्, तर हरेक मोडले केही न केही सिकाउँछ । हिलोले पाइला अड्क्याउँछ, तर त्यही संघर्षले आत्मा बलियो बन्छ । खोला डर लाग्दो हुन सक्छ, तर पारि पुग्दा पाएको सन्तुष्टि अविस्मरणीय हुन्छ । त्यस यात्राको क्रममा परेको मेरो जन्मदिनलाई विशेष र अविस्मरणीय बनाइदिने प्रिय सहकर्मीहरू सन्तोष पुलामी, टीकाराम आचार्य, मनीषा रुपाखेती, चिरञ्जीवी पौडेल, दिपराज रोकाया, प्रेम सिंह, निशा राणा र विष्णु चन्द्र बोहोरा तपाईंहरूको साथ, स्नेह र आत्मीयताले त्यो क्षण जीवनभरका लागि अमूल्य स्मृतिमा परिणत भयो ।
हातमा जुत्ता समाएर चिसो पानीमा पाइला टेक्नुको त्यो क्षणले डर र साहसबीचको द्वन्द्वलाई छर्लङ्ग रूपमा अनुभूत गरायो । तर त्यही डरभित्र जन्मिएको आत्मविश्वास त्यो आत्मबोध आजसम्म पनि मनभित्र जिउँदो छ । त्यस्तै, यात्राको दौरान निरन्तर हेरचाह, सहयोग र टेलिफोनमार्फत अवस्थाबारे जानकारी लिँदै मनोबल बढाइदिनु हुने डोल्पा जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी रोमबहादुर महत सर पनि विशेष स्मरण गर्न चाहन्छु । उहाँको संवेदनशीलता, सक्रियता र सह्रदयताले हाम्रो यात्रा थप सुरक्षित भएको अनुभूति भयो ।
जब म अन्ततः सुर्खेत फर्किएँ, मनले महसुस ग¥यो यो यात्रा डोल्पासम्मको मात्र थिएन । यो त आत्मासम्मको यात्रा थियो । मैले आफ्ना सीमाहरूको परीक्षण गरें, आफूभित्रको संवेदना भेटें, र मानवीय सम्बन्धको सार बुझें । जब जीवन सजिलो बाटो खोज्छ, वा गुनासो गर्छ, म डोल्पाको असारे बाटो सम्झनेछु जसले जीवनलाई फेरि एकपल्ट बुझ्न मद्दत गर्छ । जहाँ हरेक पाइलाले जीवनको नयाँ दृष्टिकोण सिकायो ।
डोल्पाको असारे सम्झना त्यो मेरो मानसपटलमा सदैव गहिरो गरी बसेको अनुभूति हो । जुन समय, परिस्थितिका जुनसुकै मोडमा पनि मलाई बलियो बनाइदिन्छ । यो केवल संस्मरण मात्र होइन, आत्माको उज्यालो स्पर्श हो ।
लेखक : (अधिवक्ता पराजुली सामाजिक न्याय, मानव अधिकार र लैङ्गिक समानताको क्षेत्रमा सक्रिय सामाजिक अभियन्ता हुन र उनी हाल प्लान ईन्टरनेशनल पश्चिम क्षेत्रीय प्रबन्धकको रूपमा कार्यरत छन् । ग्रामीण आवाजलाई सशक्त शब्दमा अभिव्यक्त गर्दै, महिलाको नेतृत्व, सामाजिक परिवर्तन र समावेशी) विकासका सवालमा लामो समयदेखि क्रियाशील छन ।) हिमायन टाईम्सको अनलाइन संस्करणबाट साभार
