सदरलाइन / सुनिता बर्मा 
७ जेठ, नेपालगन्ज : सरकारी उपेक्षाका कारण माटाको भाँडा बनाई जिविकोपार्जन गर्दै आएका नेपालगन्ज–८ कसगरटोलका युवापुस्ता आफ्नो पुर्खेउली पेशाप्रतिको चासो घट्दै गएको छ ।
नेपालगन्ज उप–महानगरपालिका–८की १६ वर्षिया सनम कसगरले परम्परागत रुपमा माटाको भाँडा बनाउदै आए पनि मेहनत अनुसारको बजार मूल्य नपाईएको कारण आफुहरुमा यो पेशाप्रति बितृष्णा बढ्दै जान लागेको दुखेसो पोखिन ।
‘बजारमा विभिन्न प्रकारका नयाँ—नयाँ डिजाइनका प्लास्टिकका भाँडाकँुडाहरु बिक्री भइ रहेकाले माटाका भाँडा छिटो कसैले किन्दैनन्, कहिले त बोहोनी पनि हुँदैन् यस्तो व्यवसायको के लाभ जहाँ छिटो बोहोनी नै हुँदैन्’–उनले भनिन–‘आमा दिनभरि महेनत गरेर भाँडा बनाउनु हुन्छ, तर सोचे अनुसारको व्यवसाय नहुँदा मेहनत र लागत दुबै खेर जान्छ त्यसैले माटाको भाँडा बनाउने यो काम हामीलाई रुचि छैन ।’
पुर्खौली पेशा संकटमा
नेपालगन्ज उप–महानगर–८ की ३५ वर्षिया रुकसाना कसगर भन्छिन्–‘माटाका भाँडाकुँडा करुवा, पाला, खुत्रुके, फुलदानी लगायत सामानको माग पहिला जति थियो अहिले छैन, पहिला विवाह, पूजा, करवाचौथ जस्ता धेरै कार्यक्रममा माटाका भाँडाको प्रयोग हुन्थ्यो तर, अहिले माटाका भाँडा भन्दा प्लास्टिक, तामा, स्टिलको भाँडाको प्रयोग बढी हुने भएकोले माटाका भाँडाको बिक्री घटेको छ ।’
रुकसानाले आफ्नो पेशा स्वरोजगारको भए पनि राज्यले चासो नदिदा विस्तारै पेशा नै संकटमा पर्न थालेको गुनासो गरिन । उनले माटाको भाँडा बनाए पनि बेच्नको लागि पसल राख्ने सामथ्र्य आफुसंग नभएको राज्यले पनि बेच्ने ठाँउ र माटो निशुल्क उपलब्ध गराउनु पर्ने माग गरीन ।
स्रोतसाधनको मुल्यमा बृद्धि
माटाका भाँडा बनाउन चाहिने माटो, दाउरा, भुस लगायत सामानको मुल्य बृद्धिले लगानी बढ्दो छ । तर, लगानी अनुसारको आम्दानी नहुने भन्दै रुकसनाले भनिन्–‘पहिला माटो, दाउरा, भुसको मूल्य अत्यन्तै थोरै थियो । तर, अहिले एक ट्राली माटोको ५ हजार तिर्नुपर्छ, १० रुपैया प्रति बोरा पाइने भुस ५० रुपैयामा पाइन्छ, दाउरा पनि महँगो भएकोले व्यवसाय गर्न गह्रो छ ।’
स्थानीय सरकारको सहयोगमा अभाव
नेपालगन्ज उप–महानगर–८ कसगरटोलका ४० वर्षिय सबिना कसगरले माटाका भाँडा बेच्ने ठाँउको अभाव भएको बताईन । उनले बढी मानिस आवतजावत गर्ने ठाँउमा विक्री गर्ने ठाँउ आवश्यक भएकोले नेपालगन्जको त्रिभुवनचोकको फुटपाथमा ट्रापिक र नगरप्रहरीको आँखा छलेर भाँडा बेच्न राख्ने गरेको बताईन ।
सबिना भन्छिन्–‘भाँडाकुँडा बेचेर परिवार चलाउन सजिलो हुन्थ्यो अब घरमा बसेर बेच्दा छिटो बोहोनी हुँदैन स्थानीय सरकारले हाम्रो लागि केही व्यवस्था गरि दिए हुन्थ्यो ।’ 
