नेपालगञ्ज : सुर्खेतकी रत्ना शाही (४७ वर्ष) हरेक वर्षको तिजमा दिल खोलेर नाच्थिन् । वर्ष दिनपछि आएको तिजमा नाच्न पाउँदा मनभरिको पीडा हल्का हुन्थ्यो । उनी तिजको गीतबाटै मनको बह पोख्थिन् । साथीसंगीसँग दुःख पोख्न पाउँदा वर्षभरको पीडा भुल्थिन् उनी ।
नेपालगञ्जस्थिल नीलसागर सेवा आश्रममा रहेकी उनले यसपालिको तिजमा आफ्ना साथीसंगीलाई भेट्न र उनीहरूसँग नाच्न नपाउने भएकी छिन् । त्यसैले उनको अनुहार मलीन छ । चाडपर्वमा पनि परिवारका सदस्य लिन नआएकोमा रत्ना दुःखी छिन् । ‘मेरो घर–परिवार पनि कस्तो निष्ठुरी भएका हुन्, तिजमा समेत लिन आएनन्,’ मन अमिलो बनाउँदै उनले भनिन्, ‘तिजमा नाच्न नपाउँदा शरीर भारी र मन उदास भएको छ ।’
तिजको गीतमा नाचगान गर्न नपाएकोमा उनको मन दुखेको छ । मादल बजाउन नपाएर हात चिलाइरहेको उनले बताइन् । आधुनिक गीत उनलाई पटक्कै मन पर्दैन । पछिल्लो समय लाउड स्पिकरमा बजाइने गीत र आधुनिक नाच देख्दा उनको मन दुख्छ । ‘मादलको तालमा गीत गाउन र नाच्न नपाउँदा मन चिसो भएको छ,’ उनले भनिन्, ‘लाउड स्पिकरमा बजेको गीतमा नाच्नुभन्दा कोठामा गएर मजाले सुत्छु ।’
सुर्खेतकी पार्वती पुनमगर (४५ वर्ष) पनि नीलसागर सेवा आश्रममा आश्रित छिन् । विगतका वर्षमा तिजको गीतमा मन खोलेर नाचेको उनलाई झल्को आइरहेको छ । यसपालिको तिजमा नाच्न नपाउँदा पर्नु पिर परेको उनले सुनाइन् । ‘अघिल्लो वर्षको तिजमा खुबै नाचियो । यसपालि त नाच्न नपाइने भयो । नाच्न र गाउन नपाउँदा मरेतुल्य भएकी छु,’ उनले भनिन् ।
पर्वतकी रूपा सुवेदी (३० वर्ष) यसपालिको तिजमा बाबुआमा र दाइहरू लिन आउनेमा ढुक्क थिइन् । परिवारका सदस्य लिन नआएपछि उनलाई पनि साह्रै पिर परेको छ । नीलसागर सेवा आश्रममा बस्दै आएकी उनले भनिन्, ‘मेरो दाइलाई लिन आउन भनिदिनुहोला है । तिजमा छमछमी नाच्ने विचार थियो, तर यसपालि नपाइने भयो ।’
काठमाण्डौकी विस्मा खड्का पनि नीलसागर सेवा आश्रममै छिन् । उनलाई पनि यसपालिको तिज न्यास्रो लागेको छ । आश्रमले तिज गीतमा नाच्ने व्यवस्था मिलाए पनि उनलाई चित्त बुझेको छैन । गाउँमा साथीसँग नाचगान गरिरहेकी उनलाई पछि जोडिएका साथीहरूसँग तिज मनाउँदा रमाइलो लागेको छैन । ‘गाउँ भनेको गाउँ नै हो । यहाँ जति मिठो खाने कुरा र बाजागाजा बजाए पनि देखावटी रमाइलो मात्र हुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘तिजको वास्तविक रमाइलो त गाउँमै हुन्छ । साथीसंगीसँग नाच्न र गाउन पाउँदाको मज्जा बेग्लै हुन्छ,’ उनले भनिन् ।
आश्रमले सडकबाट उद्धार गरेर ल्याएका उनीहरूको चाहना भने अधुरै रहने निश्चित छ। आश्रममा रहेका धेरैको परिवारको कुनै पत्तो छैन । यस्तोमा यो तिज पनि उनीहरूले चाहेजस्तो गरी मनाउन पाएनन् ।
यद्यपि, उनीहरूलाई परिवारको न्यास्रो नलागोस् भनेर आश्रमले नाचगान गर्ने व्यवस्था मिलाएको आश्रमकी अध्यक्ष सरिता खनालले बताइन् । उनले गाउँघरको जस्तै रमाइलो गर्ने वातावरण मिलाउन नसके पनि न्यास्रो लाग्न नदिन हरसम्भव प्रयास गरेको बताइन् । ‘घरको जस्तै खानपान र रमाइलो गर्ने व्यवस्था आश्रमले गरेको छ,’ उनले भनिन् ।
यसैबीच, खजुरा गाउँपालिका– ३ का विकास काउचामगरले आफ्ना छोरा इभान काउचा मगरको दोस्रो जन्मदिन नीलसागर सेवा आश्रममा मनाइदिएका छन् । तिजमा सेवा आश्रममा रहेका ज्येष्ठ नागरिक, बालबालिका, महिला र असहायलाई न्यास्रो नलागोस् भन्ने उद्देश्यले खाना खाने र रमाइलो गर्ने व्यवस्था मिलाएको उनले बताए । ‘असहाय, अशक्त, ज्येष्ठ नागरिकको सेवामा लाग्ने प्रेरणा छोरालाई मिलोस् भन्ने मेरो पहिलो उद्देश्य हो,’ उनले भने ।
उनले बाहिरको होटेल, क्याफे, रेस्टुरेन्टमा गएर जन्मदिन मनाउनुभन्दा ज्येष्ठ नागरिक, असहाय, गरिब–गुरुवाका सेवामा खर्च गर्नु उपयुक्त हुने बताए । ‘जन्मदिनमा अनावश्यक खर्च गर्नुभन्दा समस्यामा परेका समुदाय र वर्गका लागि खर्च गर्नु महानता हो,’ उनले भने ।
