एम. आरिफ अन्सारी/ नेपालगञ्ज,
संसारभरी फैलिएको नोभेल कोरोना भाईरस (कोभिड १९) महामारीबाट संसार अक्रान्त भैरहँदा नेपाल पनि यसबाट अछुतो रहन सकेन । नोभेल कोरोना भाईरस (कोभिड १९) बाट सुरक्षित रहनको लागि नेपाल सरकारले विभिन्न चेतनामूलक कार्यका साथै स्वास्थ्यको चेकजाँच गरी बिरामीको उपचारमा लागि परेको छ ।

कोरोना भाईरसको विपत्ले गर्दा देशभरी लकडाउनको अवस्था सिर्जना भएको छ । झण्डै दुई महिना पुग्न लाग्दा लकडाउनमा सहज जीवन बाँच्नको लागि दैनिक ज्यालादारी तथा व्यापार व्यवसाय सञ्चालन गरिरहेका व्यक्तिहरूलाई हम्मे—हम्मे पर्न थालिसकेको छ । बजार, कलकारखाना सबै प्रायः ठप्प छन् । धार्मिक स्थलहरूमा ताला लागेको छ । यद्यपी कोरोना भाईरसबाट बच्नको लागि सर्वोत्तम उपाय लकडाउनलाई नै मानिएको छ ।

मुस्लिम समुदायले कोरोना भाईरस फैलाएको कुरा सामाजिक सञ्जालका साथै विभिन्न सञ्चार माध्यममा आइरहँदा नेपालका सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ता पनि यसको प्रभावबाट अछुतो रहन सकेनन् ।

सामाजिक सञ्जाल तथा पत्रपत्रिकामा आएको समाचारलाई खण्डन गर्न तथा मुस्लिम समुदायमा जनचेतना फैलाउन, नेपालका मुस्लिम समुदायमा कोरोना छ कि छैन ? जाँच गर्ने उद्देश्य तथा मस्जिद, मदरसा लगायत मुस्लिम समुदायमा लकडाउनलाई पूर्णरुपमा पालना गराउन बैशाख ७ गते मुस्लिम आयोगले देशभरी जिल्ला स्तरिय अनुगमन समिति गठन गरी समुदायलाई चेकजाँच गराउनको लागि आह्वान गर्यो ।

सोही अनुसार बाँकेको नेपालगञ्जमा पनि बैशाख १७ गते नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकाका वडा नम्बर ३ मा रहेको फुलवारी मस्जिदमा नेपालगञ्जका ४ वटा मस्जिदका जम्मा ११ जना धर्मगुरुहरुलाई भेला गरीे ‘पीसीआर’ (पोलिमरेज चेन रियाक्सन) परिक्षणको लागि घाँटीको ‘थ्रोट स्वाब’ लिएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका फोकल पर्सन नरेश श्रेष्ठले बताए ।

सो ११ जना मध्ये नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका वडा नम्बर ७ निवासी ६० वर्षिय पुरुष जो नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका वडा नम्बर ८ मा अवस्थित रहेको अन्सारियान मस्जिदका मोअज्जिन (अजान वाचन गर्ने) लाई बैशाख १९ गते पहिलो पटक कोरानो पोजेटिभ देखियो । उनलाई खजुरास्थित सुशील कोइराला प्रखर क्यान्सर अस्पतालको आइसोलेशनमा राखि उपचार भइरहेको छ ।

कोरोना पोजेटिभ देखिएपछि नेपालगञ्ज पनि कोरोनाबाट मुक्त छैन भनी प्रमाणित भएको थियो । त्यसपछि छिमेकी राष्ट्रमा जस्तै नेपालमा पनि विभिन्न पत्रपत्रिका सामाजिक सञ्जालमा मुस्लिम समुदायले नै नेपालमा कोरोना भाईरस पैmलाएको कुरालाई प्राथमिकताका साथ प्रकाशन हुन थाल्यो । यद्यपी दोस्रो पटक बैशाख २९ गते जाँचको रिपोर्टमा पनि उनको नतिजा पुनः कोरोना पोजेटिभ देखिएको छ । कोरोना पोजेटिभ भेटिएपछि समाजबाट उनको परिवार समेतलाई नगरवासीका साथै टोलवासीले पनि हेय दृष्टिले हेर्न थाले । परिवारले कुनै गम्भीर अपराध गरेको जस्तो व्यवहार हुन थालेको छ ।

पहिलो पटक संक्रमण पुष्टि भएका उनै संक्रमितलाई पछ्याउदै उनको परिवारका सदस्य तथा उनले पढाउने बालबालिका र सम्पर्कमा आएकाको स्वास्थ्यकर्मीहरूको टोलीले महेन्द्रपार्क (अन्सारीटोल) का ९० जनाको स्वाब संकलन गरी भेरी अस्पतालस्थित प्रयोगशालामा ‘पीसीआर’ परिक्षण गर्दा बैशाख १९ गते १५ जनामा थप संक्रमण पुष्टि भयो ।

कोरोना पोजेटिभ पुष्टि हुँदा शंकाको आधारमा उनको घर परिवारका ६ जना (श्रीमति १, बुहारी १ र छोरा ४) तथा उनले ट्यूशन पढाउने नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका वडा नम्बर ३ का (एकै घरका ५ जना) गरी ११ जनालाई महेन्द्र बहुमुखि क्याम्पसको क्वारेन्टाइनमा राखिएको थियो । यद्यपी तिनीहरूमा कुनै प्रकारको कोरोनाको लक्षण देखिएको थिएन । घर परिवार लगायतका सम्पर्कमा रहेका ११ जना व्यक्तिहरूको रिपोर्ट ५ दिनपछि नेगेटिभ आएपछि उनीहरुलाई होम क्वारेन्टाइनमा पठाइएको छ ।

क्वारेन्टाइनमा बस्दाको अवस्थाको बारेमा ६० वर्षिय संक्रमितका ब्याचलर तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत २३ वर्षिय छोरा आफ्नो पीडा यसरी व्यक्त गर्छन्–‘क्वारेन्टाइनमा पुगिसकेपछि हामीले अब रिपोर्ट के कस्तो आउने हो, पोजेटिभ त आउँदैन ? पोजेटिभ आयो भने हामी सबै खत्तम भैसक्छौ भनि मानसिक तनावका साथै टोल समुदायको छिः छिः दुरदुरको भेदभावको अवस्थाको कसरी सामना गर्ने होला ? भनी मानसिक तनावका बीच रिपोर्ट नेगेटिभ आओस् भनी सबैजना अल्लाहसँग प्रार्थना गरि रहेका थियौं ।’

रिपोर्ट नेगेटिभ आएपछि पँच दिनको बसाई सकेर क्वारेन्टाइनबाट घर फर्कदाको अवस्थाको बारेमा ६० वर्षिय संक्रमित पुरुषकी श्रीमतिले भनिन–‘क्वारेन्टाईन अवधीको पीडा त सहिनसक्नु थियो, साथै मनभित्र अनेक कुरा खेलिरहेका थिए, समाजले हामीलाई हेय दृष्टिको भावनाले देखिरहेको छ । अब कसरी जीवन बाँच्ने होला ? मन गहु्रँगो पारी मनभित्रको पीडा लिएर स—परिवार घर फर्किएका थियौ ।’

उनले थपिन–‘हामी त घर आइसक्यौं, तर हाम्रो श्रीमान् तथा घरमुली अहिले पनि आइसोलेशनमा छन् । हामीलाई डर लागिरहेको छ ? उहाँको स्वास्थ्यको लागि हामीले प्रार्थना गर्ने बाहेक अरु केही गर्न सकिरहेका छैनौं । राज्यले उहाँको उपचार गरिरहेको छ भन्ने सुनेको छु । छोरा, बुहारीलाई सान्तवना दिइरहेका छौं, उहाँहरूको हौसला बढाउनलाई मनभित्रको पीडा मनमै राखेर प्रार्थना गर्दै दिन व्यतित गरिहेकी छु । रमजान पर्वको अवसरमा हाम्रो प्रार्थना पक्कै पनि अल्लाहले स्वीकार गर्नेछन्, हाम्रो श्रीमान, तथा घरमुलि व्यक्ति चाँडो नै निको भएर घर फर्कनेछन् र चाँडै नै नेपालबाट कोरोना पनि समाप्त भएर जानेछ भनी विश्वास राखेको छु ।’

संक्रमित ६० वर्षिय पुरुषका अर्का छोराले क्वारेन्टाईनमा बस्दाको आफ्न अनुभव यसरी सुनाए–‘क्वारेन्टाईनमा बस्दा रिपोर्ट नेगेटिभ आएपनि खुशी त लाग्छ तर पहिलाजस्तो जीवन नहुँदो रहेछ । समाजले हामीप्रति हेर्ने दृष्टिकोण फरक बनाईसकेको छ, साह्रै पीडाको बोध भईरहन्छ, हामीलाई एउटा अपराधीको नजरले हेरि रहन्छन्, जसले गर्दा मानसिक तनाव भैरहेको छ । जसको भागीदार हामी होइनौं, हामीलाई मनभित्र साह्रै पीडा भैरहेको छ । ’

अहिले होम क्वारेन्टाईनमा बसिरहदा अत्यावश्यक सामग्री खरीद गर्न बाहिर निस्कदा समाजका केही व्यक्तिहरुले नराम्रो मानेर मुख फर्काएको अवस्थाबाट हामी गुज्रिरहेका छौं । जसले गर्दा हामीलाई मानसिक तनाव भैरहेको हुन्छ । यद्यपी क्वारेन्टाईनबाट घर फर्कंदा टोल छिमेकले स—परिवारलाई पुष्पको वर्षा गरी स्वागत गरेका थिए भने कतिपयले खाजा र पानी पनि हस्तान्तरण गरेका थिए ।

क्वारेन्टाइनबाट होम क्वारेन्टाइनमा फर्किएका व्यक्ति तथा समाजलाई फोकल पर्सन नरेश श्रेष्ठ सुझाव दिंदै भन्छन्–‘क्वारेन्टाइनबाट फर्केर आएकाहरुको हामी ‘आरडीटी’ जाँच गरेर पठाएका छौं वहाँहरू नेगेटिभ होे । वहाँहरु नर्मल मानिसहरू हो, वहाँहरू दैनिक जीवनमा नर्मल मानिसहरू जे गर्न सक्छन् त्यो गर्न सक्नुहुन्छ । समाजले कुनै प्रकारको नेगेटिभ रुपमा केही टिका टिप्पणी गर्नु हुदैन ।’

आइसोलेशनमा रहेका व्यक्ति तथा सम्बन्धितलाई फोकल पर्सन श्रेष्ठले सुझाव दिंदै भन्छन्–‘आइसोलेशनमा रहेको व्यक्तिहरुमा कुनै चिन्ह वा लक्षण देखा परेमा डाक्टरहरुले चेकजाँच गरिहाल्नु हुन्छ । प्रोटोकल अनुसार ७ दिन अथवा १४ दिनको फरकमा जाँच हुन्छ, नेगेटिभ आएपछि उहाँहरु नर्मल डिस्चार्ज हुनुहुन्छ ।
आइसोलेशनमा रहेको व्यक्तिहरुको जाँच ल्याबले नेगेटिभ पु्रफ गरेपछि उहाँहरु पनि नर्मल व्यक्ति सरह नै हो । उहाँहरु पनि हामीजस्तै दैनिक जीवन व्यतित गर्ने र आफ्नो दिनचर्याको कार्यहरु गर्नसक्छन् । साथै उहाँहरू घर फर्केपछि लकडाउनको पालना गर्ने, अरुलाई फेरी सर्ला अथवा आपूm अरुबाट फेरी संक्रमित हुन सक्छु भनी बचेर, मानसिक तनाव नलिएर दैनिक कार्यहरू नर्मल तरिकाले गर्न सक्नुहुने छ ।’

उनले समाजप्रति लक्षित गरी सुझाव दिदै भन्छन्–‘घर फिर्ता आइसकेको व्यक्तिहरुलाई नेगेटिभ रुपमा केही टिका टिप्पणी गर्न हुँदैन । यो रोग हो, रोग कुनै व्यक्ति विशेषलाई मात्र लाग्दैन, जो कोहीलाई पनि लाग्न सक्छ, त्यसैले रोगबाट बच्ने उपायहरु आपूm पनि पालना गर्ने र अरुलाई पनि पालना गर्न लगाउनु पर्छ ।’

त्यस्तै, संक्रमितको टे«सिंग गर्ने क्रममा पोजेटिभ देखिएका व्यक्तिले पढाउने टोलका १ सय ६४ जना व्यक्तिहरुको ‘पिसिआर’ चेकजाँच गरिएको थियो । सो मध्ये एक जना १६ वर्षिय पुरुषमा पनि कोरोना पोजेटिभ देखिएपछि उनको घरमा बिना रिपोर्ट एम्बुलेन्स लिएर आएका स्वास्थ्य कार्यालयका कर्मचारी, वार्डका जनप्रतिनिधि तथा प्रहरीसहितको टोलीले १६ वर्षिय पुरुषको नाम उच्चारण गर्दै ‘तयार हुनुस् तपाईको रिपोर्ट पोजेटिभ आएको छ, आइसोलेशनमा जानुपर्छ’ भनेपछि घर परिवारलाई अति नै तनाव भएको कुरा संक्रमितका दाईले गुनासो गरे ।

तनावका बावजूद भाई आइसोलेशनमा गइसकेपछि उनले पत्रकार, समाजसेवी तथा डाक्टरलाई भेटी हाम्रो भाईको रिपोर्ट कसरी पोजेटिभ भयो ? हामीलाई रिपोर्टमाथि शंका छ ? हाम्रो भाईको पोजेटिभ भेटिएका व्यक्तिसँगको कुनै सम्पर्क थिएन ? हामी पुनः व्यक्तिगत जाँच गराई रिपोर्ट गराउन चाहन्छु भन्ने जस्ता प्रश्नको जवाफको लागि भौतारिरहेका छन् । तथापी उनको भाई अहिले खजुरास्थित सुशील कोइराला प्रखर क्यान्सर अस्पतालको आइसोलेशनमा उपचाररत् छन् ।

पोजेटिभ आएको रिपोर्टमाथि नागरिकहरुले शंका गर्छन् भन्ने विषयमा स्वास्थ्य कार्यालयका फोकल पर्सन श्रेष्ठ भन्छन्–‘नेपाल सरकारले गरेको रिपोर्टलाई हामीले विश्वास गर्नुपर्छ । नेपाल सरकारको हामी अंग हो । नेपाल सरकारले डब्लुएचओको रिक्मन्डेट अनुसार नै कार्य गरिरहेको छ । यसमा शंका गर्नुपर्ने कुनै ठाउँ रहँदैन ।

बाँके जिल्ला सामाजिक सद्भाव समितिको मुस्लिमतर्पmका संयोजक गुलाम हुसैन हल्वाईले आप्mनो धारणा यसरी व्यक्त गर्छन्–‘कोरोना भाइरसलाई एउटा विशेष समुदायसँग जोडेर धार्मिक र सामाजिक सद्भावमाथि प्रहार गर्नु निन्दनीय कार्य हो । नेपाल र नेपाली बीचको सामाजिक सद्भाव, एकता अखण्डता र आपसी भाईचारालाई जोगाई राख्न हामी सम्पूर्ण नेपालीको दायित्व हो । कसैको लहलहैमा लागेर आफ्ने देशमा अराजकतालाई खुट्टा पसार्न र चलखेल गर्न कदापी दिनुहुँदैन, यसमा साथ दिन र सबैले हातेमालो गर्न जरुरी छ ।

समाजसेवी पुष्कर क्षेत्री भन्छन्–‘विपत्को बेलामा पनि सामाजिक सञ्जाल लगायत अन्य विधि प्रयोग गरेर धार्मिक अथवा जातीय भेद्भावको कुरा गरी सद्भाव खल्बल्याउने कार्य गर्नु कोरोनाभन्दा पनि ठूलो महामारी हो ।’ जाती, धर्म, समुदाय र राजनीति भन्दा माथि उठेर देश र समाजको हितको लागि सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गरौं, देश र समाजलाई हानी पु¥याउने खालको कुनै पनि अभिव्यक्तिहरूको पछि नलागौं । त्यस्तो अभिव्यक्ति दिनेहरुलाई कानूनी दायरामा ल्याएर कानून बमोजिम सजाय दिलाउन पहल गरौं । समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको सपनालाई साकार पारौं ।