हाम्रो भान्साघरमा शेर इश्लाम नामको कुक छ । खैवर पख्तुनख्वा प्रान्तको उत्तरी जिल्ला चित्राल उसको घर हो । झण्डै २५ बर्षको जवान युवक हेर्दा सानो कदको छ । सानो कद यो मानेमा कि उ पेशावरका पठान जस्तो अग्लो र हृष्टपुष्ठ छैन । एकदमै सोझो र इमानदार शेर इश्लामको मातृ भाषा चित्राली हो । कम पढेलेखेको हुनाले अंग्रेजी, उर्दू कम बुझ्छ, कम बोल्छ । पास्तो पनि उसलाई त्यति आउंदैन । हामी एक आपसमा कुरा गर्दा उर्दू भाषा प्रयोग गर्छौं ।
एक साँझ डाइनिङ हलमा छिर्दा छेउका टेवलमा केही हजारका नोटहरु छरिएका थिए । शेर इश्लाम र नुश्रवान दुवै बसेर गुनगुन गर्दै थिए । मैले पहिले त किनेको सामानको हिसाव मिलाउंदै होलान् भनेर वास्ता गरिंन । नुश्रवान गयो तर टेवलमा छरिएका नोट त्यसै थिए । मैले शेर इश्लामलाई सोधें, ‘कस्को पैसा हो, किन न उठाको ?’
शेर इश्लामले म तिर हेर्यो, ‘मेरो तलव हो सर, सामीले मेरो पैसा खायो ।’
‘अनि किन यहाँ फ्याँकेको त पैसा?’
सामी त्यसको म्यानेजर । हाम्रो क्यान्टिन पनि त्यसैले चलाउँछ । जुनमा शेर इश्लाम १५ दिनको छुट्टीमा चित्राल गएको थियो । त्यस वापत इदको छुट्टीमा गेष्टहाउसमा काम गरेको थियो । बिदा बसेको १५ दिनको पैसा सामीले दिएनछ । शेर इश्लामले १५ दिनको मात्र त लिन्न भनेछ । लिदैनस् भने जे सुकै गर, यो भन्दा त सुक्को दिन्न भनेर सामीले टेवलमा पैसा फ्याँकेर हिँडेछ । २० हजार शेर इश्लामको तलव । ५ हजार पेश्की लिएको रहेछ । १० हजार सामीले दिन्न भनेछ । टेवुलमा हजार हजारका ५ ओटा नोट थिए । यति कथा सुनाइसक्दा शेर इश्लामका आँखाबाट भर्भर् भर्भर् आँशु खसिरहेका थिए ।
मैले गर्न सक्ने केही थिएन । केवल सान्त्वना दिने बाहेक । ‘पैशा उठाएर राख, बेलुका हाकिमसँग कुरा गरौंला ।’ – मैले यति भनें । उसले रुँदै भन्यो, ‘म यो पैसा यत्तिकै छोड्छु, उठाउँदिन । म गरिबको पैसा खाने त्यसले ।’ यस्तै यस्तै धेरै कुरा भन्यो । भनौं न, आफ्नो म्यानेजरप्रति जमेको मनको तिक्तता मसँग पोख्यो ।
शेर इश्लामको घर चित्राल जिल्लाको कुनै गाउँमा छ । सदरमुकामसम्म मोटर पुगेपनि गाउँमा मोटर जाँदैन । प्लेन जान्छ रे, सदरमुकाममा । गाउँमा श्रीमति गर्भवती छिन् । बावुआमा खेती किसानी गर्छन् । गर्भवती श्रीमतिको स्वास्थ्यजाँच गर्न २ घन्टा हिड्नु पर्छ । मासिक कम्तिमा ३ हजारको स्वास्थ्यजाँचमा खर्च आउँछ । कमाउने शेर इश्लाम मात्रै हो घरमा । एक दाजु छ, त्यो अफिमको लतमा लाग्यो । त्यसले जे भेट्यो तेही बेच्न मात्र जानेको छ, कमाउन जानेको छैन । शेर इश्लामले जुन र जुलाईको तलव जुलाईको अन्त्यमा पायो । बावुले जुनको अन्तिम साता देखि एक दिन बिराएर फोन गर्छन्, पैसा कहिले पठाउँछस् भनेर । बावुको मोवाइल पनि उसैले पेशावरबाट रिचार्ज गरिदिनु पर्छ । बावुसँग मागेर कहिले कहिले श्रीमतिसँग कुरा गर्छ, ‘कस्तो भेट्न मन लागेको छ, एक पटक आउनुस् न’ श्रीमतिको यो आवाज सुन्ने वित्तिकै उसको मन अमिलो हुन्छ । आफ्नो बिहे गर्दा लागेको एक लाख ऋण तिर्नै छ । बहिनीको बिहे गर्ने उमेर भाको छ ।
त्यससाँझ हाकिमसँग कुरा गर्ने बेलामा पनि शेर इश्लाम हिक्क हिक्क गर्दै रोयो । हाम्रो खाना खाने बेला भएको थियो । मलाई सारै नमज्जा लाग्यो । उसको भनाई अनुसार, सात छुट्टीमा काममा लगाएर सामीले त्यो पनि पैसा दिएन रे । भोलिपल्ट हाकिमले शेर इश्लाम र सामीलाई बोलाएर सोधेछ । लामो छुट्टी पाउने कुनै व्यवस्था नभएकोले काम नगरेको दिनको पैसा काटेको र बिदाका दिनमा आफूले शेर इश्लामलाई काममा नबोलाएकोले त्यो बेलाको पैसा दिन आफू बाध्य नहुने बताएछ । हाकिमले पनि पैसा दे भन्न सकेनछ ।
सामी हाम्रो कार्यालयले सम्झौता गरेको सेवा प्रदायक कम्पनीको म्यानेजर हो । सेवा प्रदायक कम्पनीले कार्यालयसँग सम्झौता गरे अनुसार सफाई लगायतको सेवा दिन्छ । त्यसका लागि उसले ११ जना सहयोगी राखेको छ । हाम्रो भान्साघरको ठेक्का पनि उसैले लिएको छ । २ जना सहयोगी भान्सामा काम गर्छन् । उनीहरुको नियुक्ति, सेवा सुविधा सबै मौखिक हुन् । कम्पनीले कुनै लिखित करारनामा यी सहयोगीहरुसँग गरेको रहेनछ । यसको फाइदा उठाउँदै, जसलाई मन लाग्यो राख्न र निकाल्न कम्पनी स्वतन्त्र छ । कार्यालयसँग सम्झौता गर्दा सहयोगीबारे बिस्तृत उल्लेख नभएकाले कार्यालयले दवाव दिन सक्दैन । शेर इश्लाम त्यसैको शिकार हो ।
घरको मायाले, श्रीमतिको मायाले रोयो । आम्दानी या परिवार मध्ये एक चयन गर्नु पर्ने बाध्यताले रोयो । गेष्टहाउसमा केही दिन यता म एक्लै छु । उसले मसँग सल्लाह माग्यो । म उसलाई के सल्लाह दिउँ । पीतृ सत्ता भएको मुलुक नेपाल होस् या पाकिस्तान, पुरुष माथिका अनेकन अदृश्य दवाबहरु हुन्छन् जो अरुले न त देख्न सक्छन्, न त महसुस गर्न सक्छन् । समाज र परिवारले थोपरेको जिम्मेवारीले यौटा पुरुष न राम्ररी हाँस्न सक्छ, न त मजाले रुन नै । तर पनि झट्ट हेर्दा पुरुषहरुको जीवन नै रमाइलो देखिन्छ ।
हाकिमले दवाव दिँदा पनि सामीले पैसा नदिएपछि, हाकिम आफैले व्यक्तिगत सहयोगस्वरुप शेर इश्लामलाई १० हजारको चेक दिएछ र भनेछ, ‘श्रीमतिको उपचार गर्न यो रकम घर पठाउनू ।’शेर इश्लामले गेष्ट हाउसमा काम गर्न थालेको सात बर्ष जति भयो । केही समय सेनामा स्थायी जागीर पाइने आशामा एक सैनिक अधिकृतको घरमा पनि काम गर्यो । तर स्थायी जागीर पाइने लक्षण नदेखेपछि पुःन पकाउने काममै फर्कियो । बिभिन्न गेष्टहाउस हुँदै अहिले उ हाम्रो गेष्टहाउसको भान्सा सम्हाल्न आइपुगेको छ ।
शेर इश्लाम आज फेरि रोयो । अगष्टको पहिलो दिन पुरानो ठेकेदारको समय सकिएर नयाँ ठेकेदार आयो । उसले शेर इश्लामलाई भन्यो रे, ‘तेरो बिदा सम्बन्धी समस्या रहेछ । मसँग काम गर्दा बिदा सम्बन्धी समस्या आयो भने, म तँलाई काममा राख्दिन ।’ शेर इश्लाम घरको मायाले, श्रीमतिको मायाले रोयो । आम्दानी या परिवार मध्ये एक चयन गर्नु पर्ने बाध्यताले रोयो । गेष्टहाउसमा केही दिन यता म एक्लै छु । उसले मसँग सल्लाह माग्यो । म उसलाई के सल्लाह दिउँ । पीतृ सत्ता भएको मुलुक नेपाल होस् या पाकिस्तान, पुरुष माथिका अनेकन अदृश्य दवाबहरु हुन्छन् जो अरुले न त देख्न सक्छन्, न त महसुस गर्न सक्छन् । समाज र परिवारले थोपरेको जिम्मेवारीले यौटा पुरुष न राम्ररी हाँस्न सक्छ, न त मजाले रुन नै । तर पनि झट्ट हेर्दा पुरुषहरुको जीवन नै रमाइलो देखिन्छ ।
