रुद्र सुवेदी ,
नेपालगञ्ज : परम्परागत खेती गर्दै आएका पाँच नंम्बर प्रदेशका किसानहरु कृषिकर्ममा प्रबिधि भित्र्याउदै मनग्य आम्दानी गर्न थालेका छन् । हिउँदे र वर्षे अन्नबाली मात्र लगाउँदै आएका उनीहरुलाई प्रदेश सरकारले कृषि औजारदेखि प्रविधिसम्म सहयोग गरेपछि परम्परागत कृषि प्रणाली त्यागेर वैज्ञानिक ढंगले खेती गर्न थालेका हुन ।
प्रदेश सरकारले एक स्थानीय तह १ स्मार्ट कृषिगाउको अवधारणा अघिसारेसंगै बर्दियाको बढैयाताल गाउपालिका वडानं.७ बकोटियाका ५० घरधुरी किसानले हिजोआज स्मार्ट कृषिगाउमा आबद्ध भई आफ्नो खेतबारीलाई बाह्रैमासे हराभरा बनाउन थालेका छन् । स्मार्ट कृषि गाउँमा परिणत भएपछि बकोटियाका किसानको उत्पादनसँगै आयस्रोतसमेत बढेको स्मार्ट कृषिगाउ कार्यक्रम कार्यान्वयन समिति बकोटियाका अध्यक्ष धनबहादुर ओलीले जानकारी दिए ।
उनले भने–‘हिजो परम्परागत रुपमा निर्वाहमुखि खेती गर्दै आएका थियौ । आज अवस्था त्यस्तो छैन । पशु र जनश्रमलाई घटाउदै औजार र प्रबिधिको प्रयोग गर्दै आम्दानी बढाउन थालेका छौ ।’ उनले राँगा र गोरुको मद्दतले बर्षमा मुस्किलले दुईबालीमात्र खेती गरेर निर्बाह गर्दै आएका किसानहरु जोत्ने टेक्टर, पावर टेलर तथा रोटाभेटर जस्ता औजार आएपछि आफ्नो खेत अहिले बाँझो राख्न नमान्ने गरेको बताए ।
उनले हिजोको दिनमा बाली लगाउने खेताला र जोत्ने हलि, गोरुको समेत अभाव हुने समयमा नपाईने अवस्थामा निर्वाह मुखि खेती भएको तर, अहिले जोत्ने, दाई हाल्ने, रोप्ने, गोड्ने, काट्नेसम्मका कामहरु औजारले गर्ने भएपछि किसानहरु प्रविधि तर्फ आकर्षित भएको दाबी गरे ।
उनले अहिले १ बिगाहमा बसन्ते मकै खेती गरेको बताउदै बाँकी बाँझो जमिनमा मुग खेती गर्ने सोचमा रहेको बताए । ‘हिजोका दिनमा धान काटेर त्यसमा गहुँ छर्ने गहु काटेर बारी बाँझो राखिन्थ्यो तर आज त्यस्तो हुँदैन बारी, खेत बाँझो रहनै पाउदैन । कम्तिमा पनि तीन बालि त खेती गरिन्छ’–उनले भने ।
बकोटिया कृषि स्मार्ट गाउका अगुवा किसान नन्दुकुमार थारुले प्रदेश सरकारले स्मार्ट कृषि गाउँका किसानको आवश्यकता अनुसार सिचाइँ, मल, बीउ, उपकरण, औषधि र प्राविधिक सहयोग उपलब्ध गराउन थालेपछि उत्पादन बढेको बताए । उनले आफ्नो खेतीबालीको उत्पादनदेखि बजारीकरणसम्ममा प्रदेस सरकारले सहयोग पुराएको कारण आफुहरु जस्ता किसानको लागि धेरै राहत भएको उल्लेख गरे ।
‘हाम्रा पुर्खाहरुले धान मकै मात्र खेती गरेर बाँझै खेतबारी छाड्नु हुन्थ्यो तर, अहिले त्यस्तो हुने अवस्था छैन । बाँझो खेतबारी गाउमा देख्न पनि पाईदैन’– उनले भने–‘ अहिले मेसिन र खेती गर्ने औजार आएपछि सजिलो भयो ।’ उनले खेती गर्दामात्र औजार प्रयोग नभएर भित्र्याउदा पनि औजारको मद्दतले समय र लागत पनि बचेको कारण किसानलाई फाईदा पुगेको दाबी गरे ।
कृषि ज्ञान केन्द्र बाँकेका प्रमुख सागर ढकालले कृषिमा आधुनिकिकरण र बैज्ञानिक पद्धतीको खेतीप्रणली अवलम्बन गर्नको लागि स्मार्ट कृषि गाउँलाई पहिलो वर्ष प्रदेश सरकारले ५० लाख दोस्रो वर्ष साढे ३७ लाख, तेस्रो वर्ष २५ लाख र चौथो वर्ष साढे १२ लाख रुपैयाँका दरले अनुदान दिने नीति लिएको जानकारी दिए ।
उनले स्मार्ट कृषिगाउको नीति अनुरुप किसान सक्षम हुदै गएपछि अनुदान घटाउँने र कृषकसँगै स्थानीयतहको दायित्व बढाउँदै लैजाने योजनासगै स्मार्ट कृषि गाउँका उत्पादित सामाग्रीको बजारीकरणमा समेत सरकारले सघाउने गरेकोे बताए । उनले भने–‘लागत मुल्य घटाउदै उत्पादकत्व बढाउन कृषि ज्ञानकेन्द्रले किसानलाई विभिन्न खालका प्रविधि र औजारको प्रयोग बढाउन सहयोग गर्दै आएको छ । साथै किसानको उत्पादनको बजारीकरणको लागि पनि सल्लाह सुझाव दिदै आएका छौ ।’
उनले प्रदेस सरकारको खेतीयोग्य जमिन बाँझो र खाली राख्न नदिने नीति अनुसार बाँके र बर्दिया १६ वटा स्थानीय तहका १४ वटासहित प्रदेश पाँचमा गत वर्ष सुरु भएका ५२ वटा र यसवर्ष थप भएका २४ गरी ७६ गाउँलाई स्मार्ट कृषि गाउँ घोषणा गरिएको बताए । कृषिलाई आधुनिकीकरण गर्दै आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले प्रदेश सरकारले थालेको स्मार्ट कृषि गाउले उत्पादन गरेको कृषि उपजको बजारीकरण गर्न तर्फ पनि कृषि ज्ञान केन्द्रले पहल गर्दै आएको उनले बताए । राजधानी दैनिकबाट
