सदरलाइनडटकम
२८ भदौ, काठमाण्डौं : आर्थिक कुटनीतिज्ञहरुले प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण आर्थिक विषयमा केन्द्रित हुनुपर्ने सुझाव दिएका छन् । मंगलबार रिपोर्टर्स क्लब नेपालले आयोजना गरेको साक्षात्कारमा बोल्दै प्रधानमन्त्रीका आर्थिक विकास सल्लाहकार श्रीराम पौडेलले नेपाल–भारत सम्बन्धमा राजनीतिक–आर्थिक सम्बन्ध गाँसिएकोले राजनीतिक सम्बन्ध सुदृढ भए आर्थिक सम्बन्ध आँफै सुदृढ हुने स्पष्ट पारे । उनले प्रधानमन्त्री दाहालको आसन्न भारत भ्रमण सद्भावको भ्रमण हुने जनाए ।
क्लबका सभापति ऋषि धमलाको सभापतित्वमा आयोजित साक्षात्कारमा उनले प्रधानमन्त्रको भ्रमणमा लगानी भित्र्याउनेबारेमा विशेष कुरा हुने समेत विश्वास व्यक्त गरे । नेपाल–भारत सम्बन्धमा बहुआयामिक पक्ष रहेको उल्लेख गर्दै दुईदेशवीचको हितलाई केन्द्रविन्दुमा राखेर द्धिपक्षीय सम्बन्ध अघि बढ्नेमा आफू विश्वस्त रहेको उनको भनाई थियो ।
भारत नेपालको लागि महत्वपूर्ण ट्रेड पार्टनर भएकोले विगतमा भएका मेघा प्रोजेक्टहरुलाई कार्यान्वयनमा ल्याउनेतर्फ प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण केन्द्रित हुने पौडेलले जनाए । प्रधानमन्त्रीको भ्रमणमा नाकाहरुमा अब कहिल्यै अवरोध नहुनेवारेमा पनि विशेष कुरा हुने उनको विश्वास थियो ।
पूर्वराजदूत एवम् पराष्ट्रविद डा.शंकर शर्माले प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणमा पेन्डिंग प्रोजेक्टहरुलाई कार्यान्वयन गर्नेबारेमा भ्रमणको एजेण्डा केन्द्रित हुनुपर्नेमा जोड दिए । शर्माले भने,‘परियोजनाहरुको कार्यान्वयनमा ढिलाई भैरहेको छ, हामीले त्यसतर्फ ध्यान दिनुपर्छ ।’
भारतीय लगानी भित्र्याउनको लागि पनि नेपालले होमवर्क गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै शर्माले भने,‘लगानी र व्यापारको विशेष सम्बन्ध हुन्छ, त्यसैले हामीले लगानी भित्र्याउनेबारेमा पनि ध्यान दिनुपर्छ ।’ उनले आयात र निर्यातमा पनि नेपालले ध्यान दिनुपर्ने सुझाव दिए ।
भारतले दिएको सफ्ट लोनको समेत नेपालले सही सदुपयोग गर्न नसकेको भन्दै त्यसको सदुपयोगको लागि पनि नेपालले तयारी गर्नुपर्ने शर्माको सुझाव थियो । उनले अघि थपे,‘सफ्ट लोनलाई हामीले सदुपयोग गर्नुपर्छ, कुन परियोजनामा खर्च गर्ने हो, त्यसबारेमा होमवर्क गर्नुपर्छ ।’
आर्थिक कुटनीतिज्ञ डा. विश्वम्भर प्याकुरेलले प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणमा पेण्डिँग प्राजेक्टहरुलाई अघि बढाउनु पर्नेमा जोड दिए । उनले दुईपक्षीय सम्बन्धलाई आर्थिक विकासको साझेदारीमार्फत अघि बढाउनुपर्ने धारणा राखे । भारतसँग नेपालको ठूलो व्यापार घाटा रहेकोले त्यसलाई कम गर्नेतर्फ समेत प्रधानमन्त्रीले आफ्नो भ्रमणमा विशेष कुरा गर्नुपर्ने बताए ।
उनले द्धिपक्षीय व्यापार सन्धिसम्झौताहरुको समयावधि सकिन लागेको तर्फ संकेत गर्दै त्यसतर्फ समेत ध्यान दिनुपर्ने बताए । भारतका लागि पूर्वराजदुत डा. दुर्गेशमान सिंहले प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणमा आर्थिक साझेदारी, कनेक्टिभीटी, हाईड्रोपावर लगायतका विषयलाई जोड दिनुपर्ने बताए । उनले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नेपालको भ्रमण गरेसँगै दुईदेशवीचको सम्बन्ध राजनीतिक तहबाट अघि बढेको समेत उल्लेख गर्दै थपे,‘हामीले यसबाट फाईदा उठाउनुपर्छ ।’
उनले भारतीय लगानी वृद्धि नभएसम्म भारतसँगको व्यापार घाटा कम नहुने समेत दाबी गरे । उनले थपे,‘भारतीय लगानी वृद्धि गरेपछि मात्रै व्यापार घाटा कम हुन्छ, त्यतातिर हामीले ध्यान दिनुपर्छ ।’
अर्का पराष्ट्रविद डा. निश्चलनाथ पाण्डेले प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण अघिल्लो वर्ष बिग्रिएको नेपाल–भारत सम्बन्ध सुधार गर्ने अवसरको रुपमा रहेको चित्रण गरे ।
पाण्डेले प्रधानमन्त्री दाहालको भारत भ्रमणको केही एजेण्डाहरु भने उदेकलाग्दो रहेको टिप्पणी गरे । प्रधानमन्त्रीले भारतको हिमाञ्चल प्रदेशमा जलविद्युतको विकास हेर्न जाने कुरा नेपालको लागि नौलो नभएको उनको टिप्पणी थियो
उनले प्रस्ट्याए,‘जलविद्युतमा हामीसँग १०० वर्षको ईतिहाँस छ, प्रधानमन्त्रीले किन त्यहाँ जानुपर्यो ?’ उनले भ्रमणको एजेण्डा तय गर्नेहरुले नै गल्ती गरेको गुनासो पोखे । पाण्डेले प्रधानमन्त्रीलाई भ्रमणमा कनेक्टिभीटिमा जोड दिन आग्रह गरे ।
पाण्डेले विदेशी लगानी भित्र्याउनको लागि राजनीतिक स्थायित्व, सुदृढ कर्माचारीतन्त्रमा जोड दिनुपर्ने सुझाव दिए ।प्रधानमन्त्री दाहालले भारत जानु अघि नै मधेशी मोर्चाको मुद्दा सम्बोधन गर्नुपर्ने उनको सुझाव थियो ।
उनले अघि थपे,‘जायज मुद्दाहरु संविधान संशोधनमार्फत सम्बोधन गर्नुपर्छ, प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण लगत्तै लगातार भ्रमणका कार्यक्रमहरु छन्, त्यसपछि दशैं तिहार छ, यो मुद्दा नै ओझेलमा पर्छ, मोर्चाले समर्थन फिर्ता लियो भने सरकार दुर्घटनामा पर्छ ।’
